Van certificeren en afvinken naar aandacht voor vakmanschap

Iwan vertelt: ‘Voor mij begon het toen ik zag dat mannen examens moesten afleggen en dat dit weinig effect leek te hebben op hun prestatie. Dat triggerde mij en ik ben het gaan onderzoeken. Want als het niet goed werkt, waarom steken we er dan met elkaar zo veel tijd en geld in? Waarom vermoeien wij die mannen met examens als het ook anders kan? Uit het onderzoek bleek inderdaad dat de toegevoegde waarde van veel examens minimaal was. Toen zijn we gestart met plannen voor een nieuwe manier van opleiden: opleiden in de praktijk, en volgens het model van leermeester en gezel.’

Aandacht

‘Het draait allemaal om aandacht,’ gaat Van der Veer verder. ‘Om het bouwen van een relatie en oog hebben voor de kwaliteiten van de vakman. Zien waar hij nog extra ontwikkelkansen heeft. Zo’n leermeester vroeger had een band met zijn leerling. Wij hebben ons daardoor laten inspireren en willen leermeesters en praktijkbegeleiders opleiden. Zij zijn zeer belangrijk in het nieuwe opleidingsmodel. Straks, maar ook nu al. Ik verwacht dat veel mensen die nu mee ontwikkelen, straks onze leermeesters zijn.’

Switch

‘Als sector moeten we de omslag maken van het ‘afvinken’ van een gehaald examen naar persoonlijke aandacht voor iemands kwaliteiten en prestaties. De benodigde kennis, vaardigheid en houding daarvoor brengen we onder in het ‘vakmanschapsmodel’. Aannemers gaan hun organisatie daarop inrichten en ProRail maakt een switch. Voorheen stelde ProRail RAMSHE[1] als norm voor het bepalen of er een certificaat nodig was voor een uit te voeren taak. Gevolg was dat er bijvoorbeeld voor het vakgebied Treinbeveiliging  maar liefst 18 certificaten worden geëist. In de toekomst laat ProRail alleen nog voor de S van Safety certificeren, dus alleen de veiligheidstaken (namelijk de eindcontroles op veiligheid). Daardoor gaat het aantal certificaten naar 2 tot 3. Het aantal certificaten neemt daarmee fors af.

Kruisbestuiving

Iwan licht de nieuwe fase toe: ‘De komende tijd gaan met name de kenniskringen, waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn, hard aan de slag om de opleidingen en examens te ontwikkelen. De onderlinge verbinding blijft doordat de voorzitters van de kenniskringen ook in het programmateam zitten. Verder zullen we ook op andere manieren de kruisbestuiving zoeken. En als opleidingsarchitect neem ik aan elke kenniskring deel om het gedachtegoed levend te houden. Lachend: ‘Hoewel ik verwacht dat dat weinig moeite kost, want de deelnemers aan de huidige kenniskringen zijn net zulke missionarissen als ik.’

[1]     RAMSHE staat voor Reliability, Availability, Maintainability, Safety, Health en Environment van het spoor.