2. Hoe ziet jouw werkgroep Kunstwerken eruit en wat doen jullie?

In de kenniskring zijn de onderhoudsaannemers BAM, VolkerRail, Strukton en AssetRail vertegenwoordigd. Ook ProRail en Railcenter nemen deel. Een totaal van 12 personen. Zoals gezegd geven wij richting aan de diverse opleidingsmodules. Omdat het techniekveld erg breed is, is het zoeken hoe een opleidingsmodule er uit moet komen te zien. Er vindt daardoor veel discussie plaats, waardoor ik ook weer het een en ander opsteek. Ook zijn wij verantwoordelijk dat de opgedane kennis bij de deelnemers van de opleidingen op peil blijft. Dat doen we onder andere door het organiseren van vakdagen. Zo staan we nu op dit moment voor de uitdaging om de eerste Vakdag Kunstwerken te organiseren. Deze staat gepland op donderdag 3 oktober van dit jaar.

3. Wat zijn de belangrijkste behaalde resultaten voor Technisch Vakmanschap voor het techniekveld Kunstwerken?

Ik mag gerust zeggen dat Kunstwerken een van de pioniers is als het gaat om de ontwikkeling van het huidige leermodel met kennis- en praktijkdelen. Het leren vindt grotendeels op de werklocaties plaats onder begeleiding van een praktijkbegeleider. De pilot van de basismodule is afgerond en is definitief gemaakt. Inmiddels zijn er tien man geslaagd voor de basismodule en zijn er nog negen man bezig. Er wordt gestart met de pilot voor de (vervolg) module “Mechanisch Onderhoud en Storing zoeken”. De pilot gaat ons leren of de inhoud voldoende is. Na evaluatie kan ook deze module definitief gemaakt worden. Na de zomervakantie worden de overige modules “Elektrisch Onderhoud en Storing zoeken” en “Beoordelen Kunstwerk” verder ontwikkeld.

4. Wat zie jij als belangrijkste voordeel van het programma voor techniekveld Kunstwerken?

Ik zie als voordeel dat er een generieke opleiding tot stand gaat gekomen die gedragen wordt door alle onderhoudsaannemers en ProRail. Ook komt er eenduidigheid in de opleidingen en we kunnen met ‘dezelfde maat meten’.

5. Wat is de grootste uitdaging voor techniekveld Kunstwerken?

Het verder ontwikkelen van de modules is weliswaar nog steeds een uitdaging, maar de grootste uitdaging is mijn inziens het op peil houden van de opleidingen in de toekomst. Vakdagen moeten jaarlijks gegeven blijven worden en nieuwe ontwikkelingen en inzichten moeten in de opleidingen verwerkt blijven worden. Het blijft dus een dynamisch proces.

6. Wanneer zie jij Technisch Vakmanschap als geslaagd?

Het Technisch Vakmanschap is in mijn ogen geslaagd als we buiten de resultaten gaan zien op het gebied van (minder) storingen en (betere) kwaliteit. Ik realiseer mij dat dit moeilijk te meten is, omdat degeneratie bij kunstwerken vaak een langzame tak van sport is.

Inleen / ZZP

“Met vertegenwoordigers van de Inleenbedrijven/ZZP’ers zijn we in overleg over de aanpak van de entree- en basisopleidingen Baan en de wijze waarop we naar de monteurs gaan communiceren.”

Treinbeveiliging: basisopleiding in de maak

“De kenniskring Treinbeveiliging werkt aan de opzet van een basisopleiding, de uitwerking van de Taak Technisch Leider Treinbeveiliging en de overlap tussen de kopopleidingen Onderhoud en Projecten.”

Treinbeveiliging: bijeenkomst Inleen / ZZP op 12 september

“Op 12 september organiseren we ’s avonds voor de ZZP’ers Treinbeveiliging een bijeenkomst waarin we het programma Technisch Vakmanschap voor het eerst gaan toelichten. Er gaat namelijk het een en ander veranderen op het gebied van certificeringen. Iedereen zie geïnteresseerd is, kan zich hier aanmelden.“

Baan: Intake in de maak

“Binnen het vakgebied Baan zijn we gestart met ontwikkeling van richtlijnen voor de intake van de bestaande medewerkers. De entree opleiding wordt binnenkort afgerond en de ontwikkeling van de eerste vakdag Technisch Leider Baan wordt opgepakt.”

Kunstwerken: inschrijving module 1 bijna geopend

“Bij Kunstwerken zijn momenteel 15 medewerkers geslaagd voor module 0. Vanaf september kan worden ingeschreven voor de pilot module 1. De ontwikkeling van het certificeringsexamen Technisch Leider Kunstwerken start in 2020.”

Administratie en borging in de DVP-app?

“De werkgroep administratie/borging werkt de wijze van registreren in de DVP-database nader uit. Ook wordt nagedacht over het opnemen van Technisch Vakmanschap in de DVP-app voor het inlezen van de bewijzen van vakbekwaamheid, het vastleggen van de praktijkbeoordeling en het registreren van het bijwonen van een vakdag.”

Opleiding tot Technisch Leider Baan bij Railcenter

Bij Railcenter legde Hefti eerder dit jaar met succes het examen voor Technisch Leider Baan af. “Ik zie zeker de toegevoegde waarde van het vrijgeven van het spoor door iemand die daarvoor officieel aangewezen is. Natuurlijk doen wij ons werk met eer en geweten. Maar door het formaliseren zorg je ervoor dat er een bepaalde kwaliteit gewaarborgd wordt.” Eerder volgde Hefti een meerdaagse opleiding tot Senior Hoofdmonteur. “Er zijn parallellen tussen beide opleidingen, en dat is ook logisch. Tijdens mijn mondeling examen voor Technisch Leider Baan bekeek ik samen met de examinator een wissel en kon ik aangeven wat er wel en niet deugde. Op dat gebied heb ik wel een bedenking. Ik ben er van overtuigd dat je vooral veel ervaring in de praktijk opdoet. Is dit terug te zien in een momentopname van dit examen?”

Vrijgeven van het spoor in de praktijk

De nieuwe werkwijze met het invullen van het ‘vrijgeven’-formulier is nog wat wennen, en dat is natuurlijk logisch in deze fase van het programma. “De ene keer geven we het spoor nog vrij op de oude en vertrouwde wijze, de andere keer door het ondertekenen van het formulier. Dat wisselt ook per opdrachtgever. Ik vermoed dat het formulier een standaard onderdeel gaat worden van de voor ons bekende werkmap. Dit lijkt me een logische manier van werken.”

Borging vakmanschap en verminderen faalkosten

Frans Blom, programmamanager Technisch Vakmanschap, vertelde over het waarom en hoe van Technisch Vakmanschap. De twee belangrijkste doelen van het programma zijn namelijk de borging van vakmanschap van werken aan het spoor, beschikbaarheid, veiligheid en de vermindering van de faalkosten. De aanwezigen konden zich vinden in deze doelen en onderschreven het belang hiervan.

Meepraten over invulling Technisch Vakmanschap

Willem Ringenier, verantwoordelijk voor Inleen/ZZP vanuit het programma, gaf aan welke stappen sinds november gezet zijn, onder andere op het gebied van Portfolio, bepaling van de doelgroep en de mogelijke invulling van de leerorganisatie. Er werd niet alleen informatie verstrekt tijdens de bijeenkomst. Ook de aanwezigen hadden een actieve rol in het geheel. Zo werd naar hun mening gevraagd over de doelgroep van Technisch Vakmanschap en op basis van de antwoorden wordt in de komende periode de doelgroep scherper gemaakt. Daarnaast is gesproken over de mogelijke modellen van de leerorganisatie en de voorkeur van de kenniskring Baan, namelijk beleggen bij (een partij als) Railcenter. Ook borging en handhaving werd besproken: Technisch Vakmanschap kan niet zonder handhaving. Hoe de handhaving ingevuld moet worden? Daar zijn verschillende ideeën over. Het is de bedoeling dat iemands mate van vakbekwaamheid op de DVP-pas zichtbaar is.

Opleidingen Baan van Technisch Vakmanschap

Iwan van der Veer nam de aanwezigen mee in de Technisch Vakmanschap-opleidingen van Baan. Zo zal in de entree-module het bouwen van spoor met de meest voorkomende gereedschappen worden getraind. Ook vertelde hij over de entree-opleiding, de basisopleiding, de kopopleidingen Onderhoud en Projecten en het certificeringsexamen voor Technisch Leider Baan. Er komen ook specialisaties.

Nieuwe fase in, nieuwe communicatie

Over de huidige stand van zaken op communicatiegebied vertelde Maartje Nuesink. Doordat het programma op dit moment in een nieuwe fase komt (namelijk: meer de praktijk) wordt de communicatie intensiever, met als doel iedereen te bereiken. Ook werd gesproken over de meest ideale manier van communiceren over Technisch Vakmanschap. De wens ligt bij elke aannemer verschillend. Enkelen hebben zelf hun achterban al geïnformeerd, anderen wachten hier liever mee. Aangegeven door het programmateam is dat het team graag een rol speelt, bijvoorbeeld door het meewerken aan een bijeenkomst op locatie. Daarnaast ontwikkelt Communicatie Technisch Vakmanschap zoveel mogelijk communicatiemiddelen die relevant zijn voor het bereiken van de doelgroep Inleen/ZZP.

Ideeën over Technisch Vakmanschap-gebied en daarbuiten

De aanwezigen gaven aan op verschillende gebieden suggesties te hebben voor de ontwikkeling van Technisch Vakmanschap. Zorgpunten vanuit de aanwezige aannemers waren vooral de 18-maanden eis en de afbakening van de doelgroep. Wie valt wel en niet onder Technisch Vakmanschap? Daarnaast, en dit is niet Technisch Vakmanschap-gerelateerd, wordt op dit moment schaarste gevoeld op de markt. Daarmee blijft continuïteit qua werk een punt dat, buiten technisch Vakmanschap om, aandacht blijft verdienen.

In een operatiekamer staan ook geen acht artsen

Maarten ziet dat de huidige manier van certificeren de markt op slot houdt. Iedereen moet gecertificeerd zijn op niveau. “Vergelijk het maar met een operatiekamer. In het spoor is ‘de operatieassistente’ even goed opgeleid als ‘de chirurg’, maar voert alleen de taken uit van de assistente. Een certificering tot chirurg is feitelijk niet nodig. Een vertaling naar onze railpraktijk: bij een grote buitendienststelling waarbij BFI monteurs gevraagd worden, de seinwezenspecialisten, kan men vaak af met een kwart van deze BFI monteurs als personeel uit andere branches onder toezicht zou mogen werken. Dit heft schaarste op en werkt kostenverlagend.”

Jarenlange opbouw

Het certificeringsmodel zoals we het nu kennen heeft zich in de loop der jaren opgebouwd. “Op een gegeven moment is gezegd dat iedereen die aan het spoor werkt gecertificeerd moet zijn. Daar is natuurlijk wat voor te zeggen. Maar zoals gezegd is het in mijn ogen niet nodig dat iedereen in de volle breedte opgeleid moet worden voor eenvoudige taken. Je kunt onder een gecertificeerd eindverantwoordelijke prima werken met vakmensen die hun vak verstaan. De gecertificeerde eindverantwoordelijke test, checkt en zorgt dat alles veilig en correct in dienst gaat. Zo zou er het idealiter uit moeten zien. En de noodzaak is er om richting dit model te gaan. Zeker omdat we op dit moment sectorbreed vergrijzing en schaarste aan technisch personeel op de markt zien. Er komt een grote pensioengolf aan na 2020, niet alleen bij ons maar in de hele spoorwerkpopulatie. We moeten onze vijver vergroten en mensen van buiten de spoorsector makkelijker in het spoor inzetbaar maken.”

BAM Infra Rail werkt al jarenlang met leermeesters

Binnen BAM Infra Rail wordt al jaren met leermeesters gewerkt. Maarten: “Dit is in eerste instantie opgezet om jonge werknemers te begeleiden in hun eerste tijd bij het bedrijf. Werk aan het spoor is anders dan een doorsnee 9 tot 5-baan. Je komt midden in de nacht in een keet langs het spoor terecht. En als je nieuw bent, kan dat nog wel eens spannend zijn. Nu we dit model al hebben staan, is het voor ons gemakkelijker schakelen naar de leerorganisatie zoals in Technisch Vakmanschap beschreven staat. Uitdagend voor ons en ik denk ook voor andere bedrijven is het rondkrijgen van de business case. De leermeesters moeten natuurlijk ook betaald worden.”

Kleine community, zelfde uitdagingen

“De railinfrasector is een relatief kleine community. We zijn met een paar grote spoorbedrijven en we bedienen allemaal één klant. We vissen allemaal in dezelfde vijver. Op het moment dat deze arbeidsmarkt iets toegankelijker wordt, kunnen we ook meer gebruik maken van de expertise die er op dit moment in andere branches zit. We gaan dan efficiënter om met expertise en de flexibele schil maakt het mogelijk beter in te kunnen spelen op de grote uitvoeringspieken. Buiten mijn bedrijfsbelang om vind ik het belangrijk dat we de grote spoorwerken als sector kunnen blijven uitvoeren. Daarvoor is een verandering van certificeringsbeleid nodig. Ik zou daarom willen pleiten voor een open mind. Technisch Vakmanschap is wat de sector nodig heeft om in te spelen op de trends die we nu zien en die op ons af gaan komen.”

2. Wat doen jullie in de kenniskring?

In de kenniskring hebben we ons de laatste tijd bezig gehouden met het inzichtelijk maken van alle handelingen die er aan objecten op Treinbeveiligingsgebied zijn. Een flinke klus, inderdaad. Inmiddels hebben we alles in beeld. Er zijn drie functies te onderscheiden: de basismonteur, de monteur en de technisch leider. Onze tweede stap is het maken van de kerntakenanalyse voor die drie functies. Op dit moment hebben we dit helder voor de basismonteur. Er zijn voor hem of haar bijvoorbeeld vier hoofdkerntaken te onderscheiden. Dat is weer onderverdeeld in alle onderliggende handelingen. Dit gebruiken we om de leerdoelen van de opleiding te bepalen en daarmee te kijken wat er nodig is om op te leiden. Als het onderdeel voor basismonteur gereed is, en daar zijn we ver mee, volgt op dezelfde manier de functie monteur en technisch leider. Ik verwacht dat we daarmee in 2021 klaar zijn.

3. Wat merken we in de praktijk van de komst van Technisch Vakmanschap?

Op dit moment zijn er wel 18 certificeringen op het gebied van Treinbeveiliging. Ons streven is dit terug te brengen naar drie. Je zult begrijpen dat dit financieel een flink voordeel oplevert voor de bedrijven. Eerder werd iemand klaargestoomd voor zijn of haar examen. Technisch Vakmanschap gaat uit van de kennis en kunde waarover iemand beschikt. Mensen opleiden zodat ze ervaring opdoen die ze nodig hebben hun taak zelfstandig kunnen uitvoeren. Je leert in de praktijk in een leerorganisatie en door het bijhouden van een portfolio houd je je vakmanschap op peil. En zo behoud je dus je certificering. Ik noem het voorbeeld van een collega die weer terugkeert in de Treinbeveiliging nadat hij twee jaar ergens anders heeft gewerkt. Zijn certificaten zijn vervallen en hij moet het volledige certificeringstraject weer doorlopen. Een flinke som geld. Dit terwijl hij 90% van de werkzaamheden nog steeds kan uitvoeren. Door de komst van Technisch Vakmanschap zal deze man slechts een klein deel van de opleidingen hoeven volgen. Dit komt ten goede aan het vakmanschap maar natuurlijk ook aan de financiële kant ervan.

4. Heb je nog tips voor bedrijven uit het techniekveld Treinbeveiliging die met Technisch Vakmanschap te maken krijgen?

We merken dat in de Treinbeveiliging er nog weinig bekend is over de komst van Technisch Vakmanschap, of men interesseert zich er nog niet voor. Dat wordt wel tijd. Technisch Vakmanschap komt snel de dagelijkse praktijk binnen. Bedrijven kunnen zich nu al voorbereiden door een inventarisatie van de kennis en kunde van hun personeel te maken. Wie kan wat? Zo ben je alvast voorbereid op de intake waarin duidelijk wordt wie op welk niveau functioneert. Daarnaast zou ik ZZP’ers en onderaannemers die op het gebied treinbeveiliging aan de slag zijn, op willen roepen zich goed te laten informeren. Er is binnenkort een bijeenkomst speciaal voor ZZP’ers en onderaannemers. Sluit vooral daarbij aan. We laten binnenkort weten wanneer de bijeenkomst plaatsvindt.

5. Hoe ziet naar jouw idee de toekomst er uit?

Ik denk dat de toekomst van het techniekveld Treinbeveiliging een andere markt zal worden, in ieder geval voor de procesaannemers. Ik schat in dat de grotere aannemers voornamelijk Technisch Leiders, storingsmonteurs en een aantal middenkader-mensen vast in dienst hebben. Daarnaast kunnen deze bedrijven beroep doen op een brede basis van goede vakmensen die opgeleid zijn voor hetgeen ze moeten doen. Niets meer, niets minder. Zo zullen de grote pieken in het werk ook gemakkelijker op te vangen zijn.